Nám da là một vấn đề da liễu xuất hiện khá phổ biến. Tuy không phải là một bệnh lý nguy hiểm nhưng lại có tác động đáng kể đến chất lượng cuộc sống cũng như tâm lý người mắc. Bất chấp những tiến bộ trong điều trị nám sạm da, tình trạng này vẫn rất dễ tái phát sau khi điều trị. Để kiểm soát nám thành công cần một phương pháp tiếp cận đa phương thức, cộng thêm việc bệnh nhân tuân thủ nghiêm ngặt chế độ chăm sóc và bảo vệ da. Bài viết này cung cấp một cái nhìn tổng quan về các liệu pháp điều trị nám hiện có với bằng chứng rõ ràng nhất và nhằm cập nhật cho người đọc về các phương pháp trị nám hiệu quả nhất hiện nay.

Mục Lục

Khái niệm cơ bản về nám da

Nám da là một bệnh rối loạn sắc tố mãn tính mắc phải trên gương mặt. Nó chủ yếu ảnh hưởng đến phụ nữ trưởng thành và những người có da tối màu.

Có một số yếu tố nguy cơ liên quan đến sự phát triển của nám da, bao gồm mang thai, các liệu pháp nội tiết tố ngoại sinh, tiếp xúc với bức xạ tia cực tím (UV) và khuynh hướng di truyền.

Bệnh nám da biểu hiện trên lâm sàng như thế nào?

Nám da biểu hiện dưới dạng các đốm hoặc mảng tăng sắc tố trên các vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Kết quả kiểm tra mô bệnh học cho thấy sự lắng đọng melanin tăng lên ở lớp biểu bì và hạ bì. Khi xem xét biểu hiện của rối loạn sắc tố trên khuôn mặt, cũng có một số chẩn đoán phân biệt có thể xảy ra cần xem xét, bao gồm: tăng sắc tố sau viêm, hắc tố da và tăng sắc tố da do thuốc.

Kiểm soát nám da theo hướng dẫn từ bác sĩ da liễu

Tư vấn cho làn da của bạn

Một phần vô cùng quan trọng để các phương pháp trị nám có hiệu quả là cần có tư vấn chính xác từ những người có chuyên môn. Việc tư vấn sớm cho bệnh nhân có biểu hiện nám da là cần giải thích căn nguyên tình trạng cũng như giảm bớt những kỳ vọng quá mức của họ về kết quả trị nám sau này. Nám da là tình trạng da rất khó chữa, không thể chữa khỏi hoàn toàn và rất dễ tái phát ở mọi bệnh nhân. Việc kiểm soát nám da không bao giờ thông qua phương pháp đơn trị liệu.

Thay đổi lối sống

Nền tảng của việc điều trị nám da là bệnh nhân phải tuân thủ duy trì chế độ bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV quanh năm một cách nghiêm ngặt. Bởi tia UV sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng nám da và có thể khiến nám da nhanh chóng tái phát sau khi điều trị.

Các bước bảo vệ da cần thiết khỏi tia UV bao gồm đội mũ rộng vành, kính râm ngăn tia UV 100%, quần áo dài tay, thoa kem chống nắng phổ rộng, tránh nắng (đặc biệt là trong thời gian có tia UV cao từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều) và tránh các nguồn UV nhân tạo (chẳng hạn như tiệm thuộc da).

Phương pháp trị nám hiệu quả với thuốc bôi

Các liệu pháp điều trị nám tại chỗ hiện nay nhắm vào con đường tổng hợp melanin. Các tác nhân bôi ngoài da phổ biến được các bác sĩ da liễu sử dụng bao gồm:

Hydroquinone (HQ) (1,4 dihydroxybenzene) được sử dụng như một chất ức chế tyrosinase hiệu quả. Đây là liệu pháp hàng đầu tiêu chuẩn vàng cho bệnh nám biểu bì trong hơn 50 năm.

Tuy nhiên Hydroquinone thường gây ra tác dụng phụ khi sử dụng với liều lượng và thời gian không phù hợp. Những tác dụng phụ này bao gồm da nổi ban đỏ, châm chích, sần sùi, viêm da tiếp xúc do dị ứng hoặc kích ứng và giảm sắc tố quầng thoáng qua.

Các tác động lâu dài bao gồm mụn thịt, sắc tố da giống hoa giấy và hiếm khi là bệnh trứng cá ngoại sinh (một sắc tố màu xanh đen phát triển thứ phát sau các phenol làm sắc tố da). Nó được chống chỉ định cho những người đang mang thai hoặc cho con bú.

Axit tranexamic được đề xuất cũng ức chế hệ thống plasminogen / plasmin do tia cực tím gây ra. Tác dụng chính của tranexamic acid trên da là cải thiện sự đổi màu trên bề mặt xuất hiện do tác hại của ánh nắng mặt trời, nguyên nhân khác của sự tăng sắc tố da.

Để có hiệu quả cải thiện màu da, các sản phẩm chăm sóc da chứa axit tranexamic nên chứa từ 2-5% thành phần này. Bởi vì các sản phẩm bôi ngoài da nhắm mục tiêu đến cải thiện sự đổi màu da có xu hướng hoạt động tốt hơn với các thành phần hỗ trợ, tốt nhất nên tìm kiếm axit tranexamic trong các sản phẩm chăm sóc da kết hợp với các thành phần cải thiện sự đổi màu da khác

Các phương pháp trị nám hiệu quả nhất hiện nay

Công thức bôi thoa kết hợp trị nám tại nhà

Tính đến thời điểm hiện tại, 4-n-butyl-resorcinol và Tranexamic Axit là 2 hoạt chất được các chuyên gia da liễu trên thế giới đánh giá khả quan nhất trong các hoạt chất trị nám bôi thoa tại chỗ. Các chuyên gia đã liên tục nghiên cứu và kết hợp 4-n-butyl-resorcinol và Tranexamic Axit với nhau để điều trị nám sạm da tận gốc và an toàn. Khả năng hoạt động mạnh mẽ của 2 thành phần này không ngừng làm các bác sĩ kinh ngạc. Hàng loạt kiểm chứng lâm sàng được thực hiện trên nhiều đất nước từ Âu sang Á và đều cho kết quả như mong đợi.

Sự kết hợp của 4-n-butyl-resorcinol và Tranexamic Axit mờ nám sạm da không dựa trên nguyên lý tẩy trắng hay bào mòn. Chúng ức chế melanin một cách hợp lý, phân giải nám sạm theo cơ chế làn da và bảo vệ da liên tục. Việc làm khỏe và bảo vệ da là điều luôn làm các chuyên gia đau đầu trong các sản phẩm trị nám, trị tàn nhang. Và hiện nay câu hỏi đó đã được giải đáp. Như vậy có thể thấy rằng, nếu một sản phẩm kết hợp thành công 2 thành phần này, serum trị tàn nhang, serum trị nám đó sẽ là vũ khí lợi hại nhất cho làn da.

Phương pháp điều trị nám với Peel da

Lột da hóa học là một chất hỗ trợ phổ biến cho các chất bôi ngoài da, và được sử dụng để tẩy da chết có kiểm soát và tái tạo lớp biểu bì và hạ bì sau đó. Chúng có hiệu quả cao nhất trong điều trị nám lớp biểu bì.

Axit glycolic ở nồng độ 20-70%, axit trichloroacetic (TCA) 10-20% cho thấy hiệu quả ngắn hạn tốt trên da sáng hơn nhưng có nguy cơ tăng sắc tố sau viêm và để lại sẹo ở da cùng màu. Axit salicylic ở nồng độ 20-30% và dung dịch của Jessner cũng đã được báo cáo sử dụng với những hiệu quả khác nhau.

Liệu pháp laser và ánh sáng

Các liệu pháp laser và ánh sáng là phương pháp trị nám hiệu quả nhưng chỉ nên được sử dụng cho các trường hợp nám da nặng, khó chữa, không đáp ứng với các liệu pháp bôi tại chỗ và lột da bằng hóa chất. Sự kết hợp của những liệu pháp này và nên được sử dụng dưới bàn tay của các bác sĩ da liễu có kinh nghiệm. Giống như lột da hóa học, liệu pháp laser nên được sử dụng rất thận trọng cho da màu vì có nguy cơ cao gây tăng sắc tố sau viêm, làm trầm trọng thêm tình trạng nám da và sẹo. Các tác dụng phụ khác bao gồm giảm sắc tố giống đốm hoa giấy, kích ứng và tái phát sau điều trị.

Các phương pháp điều trị nám hiệu quả khác nhau đã được thử nghiệm với các bằng chứng khác nhau và hạn chế. Chúng bao gồm ánh sáng xung cường độ cao (IPL) (560 nm); dải sáng rộng (BBL); laser nhuộm xung (PDL) (585 nm); Laser hồng ngọc Q-switched (QS) (694 nm); QS neodymium? Laser yttrium-nhôm-garnet (Nd: YAG) pha tạp chất (532 nm hoặc 1064 nm); 23 laser thulium phân đoạn (1927 nm); thủy tinh erbium laser phân đoạn không mài mòn (NAFL) (1550 nm); và laser cắt bỏ Erbium: YAG (2940 nm). Chúng cũng có nguy cơ cao bị ban đỏ, kích ứng, tăng sắc tố da tái phát và sau viêm.

Picosecond Alexandrite Laser (755 nm), với hiệu ứng quang nhiệt thấp hơn, giảm thiểu thiệt hại cho các mô xung quanh và do đó giảm các tác dụng phụ. Tuy nhiên, nó vẫn có thể gây tăng sắc tố sau viêm và nám da tái phát có thể gặp trong hầu hết các trường hợp. Mặc dù hiện nay đã có sẵn các loại laser picosec giây 730nm 1064nm, nhưng vẫn cần nhiều nghiên cứu được xây dựng tốt hơn với các thiết bị này.

Việc điều trị nám da đòi hỏi một cách tiếp cận lâu dài nhiều mặt. Tư vấn ban đầu nên xác định tình trạng nám da, đánh giá mức độ nghiêm trọng trên lâm sàng và giải quyết các nguy cơ hoặc các yếu tố làm trầm trọng thêm nếu có thể. Cần nhấn mạnh các nguyên tắc đầu tiên là cần tránh các tác nhân kích hoạt nám da và bảo vệ da khỏi tia UV với kem chống nắng phổ rộng.

Nám da nhẹ, trung bình thường được điều trị bằng kem chống nắng kết hợp với những sản phẩm trị nám da an toàn có chứa các thành phần như 4-n-butyl-resorcinol, Tranexamic Acid.

Các trường hợp khó chữa được chuyển sang các liệu trình lột da hóa học ngắt quãng ngắn hạn hoặc chuyển đến bác sĩ da liễu có chuyên môn trong lĩnh vực này. Bất kỳ quá trình phương pháp trị nám nào cũng cần được theo dõi cẩn thận và đánh giá thường xuyên về cả hiệu quả và các tác dụng ngoại ý.